Vrijwillig programma

Vrijwillig programma biedt kansen

Een vrijwillig programma bevat:

• de uitwerking van het beleid voor ontwikkeling, gebruik, beheer, bescherming en behoud van de fysieke leefomgeving Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup)
• maatregelen om te voldoen aan vastgestelde omgevingswaarden Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup)
• maatregelen voor het bereiken van doelstellingen voor de fysieke leefomgeving

Dit staat in artikel 3.5 van de Omgevingswet.

Het vrijwillig programma is veelzijdig. Overheden kunnen het inzetten voor een sectorale, multisectorale of gebiedsgerichte uitwerking van beleid. Overheden kunnen een vrijwillig programma gezamenlijk opstellen en vaststellen. In de voorbereiding maken de partijen 1 programma. Iedere partij stelt dit programma dan vast.

Wegwijzer vrijwillig programma

Bij het opstellen van een vrijwillig programma moet het bestuursorgaan nadenken over de volgende onderwerpen:

• Opgave
• Relatie met omgevingsvisie en bestaand beleid
• Doelen en programmahorizon
• Onderzoek en beleidsinformatie
• Sturingsfilosofie
• Vormgeving en ontsluiting
• Uitwerking/afweging maatregelen
• Interbestuurlijke afstemming
• Participatie
• Vaststelling
• Uitvoering

Opgave

• Wat is de (hoofd)opgave en op welke beleidsdomeinen heeft deze betrekking?
• Welke thema’s of onderwerpen worden in deze opgave samengebracht?
• Is in verband met de opgave een wettelijk taak, verantwoordelijkheid of bestuurlijke opdracht aan de orde?
• Wat is de urgentie van de opgave?
• Wat is het karakter daarvan? (thematisch, gebied, sectoraal of multisectoraal)
• Is de opgave interbestuurlijk?
• Wie zijn de belangrijkste stakeholders bij de opgave?

Relatie met omgevingsvisie en bestaand beleid

• Is er al beleid in een omgevingsvisie Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) of ander beleidsdocument?
• Is voor de opgave een programma aangekondigd in de omgevingsvisie?
• Moet bestaand beleid in stand blijven (en welk beleid moet worden ingetrokken)?

Doelen en programmahorizon

• Wat is de beleidsambitie (het achterliggende doel)?
• Welke doelen worden gesteld uitgaande van de opgave en ambitie?
• Zijn er hoofd-, sub- of tussendoelen te onderscheiden?
• Is de vaststelling van een omgevingswaarde passend of is het halen van een bestaande omgevingswaarde aan de orde (afdeling 2.3 Omgevingswet)?
• Wanneer moeten de doelen bereikt zijn?
• Moet het programma bijdragen aan het bereiken van doelen op andere beleidsterreinen?

Onderzoek en beleidsinformatie

Mogelijk onderzoek kan zijn:

• Nadere analyse opgave
• Gebiedsanalyse
• Analyse relatie met andere opgaven en doelen
• Evaluaties of bevindingen ten aanzien van bestaande beleid
• Onderzoek naar (effecten) mogelijke maatregelen
• Scenariostudie
• Bepalen (haalbaarheid) omgevingswaarde
• Effectonderzoek ter onderbouwing van keuzes (voor een eventueel plan-mer)
• Stakeholderonderzoek
• Financiële aspecten, effecten, haalbaarheid

Sturingsfilosofie

• Welke strategie wordt gekozen om doelen te bereiken (reguleren, faciliteren, stimuleren, zelf uitvoeren, enzovoort)?
• Welke inzet pleegt het vaststellend bestuursorgaan om doelen te bereiken?
• Welke inzet wordt van andere stakeholders verwacht?

Vormgeving en ontsluiting

• Welke vormgeving draagt bij aan het interne en externe gesprek over het beleid?
• Hoe wordt en in welke vorm wordt het programma (digitaal) ontsloten?

Uitwerking/afweging maatregelen

• Wie wordt bij uitwerking betrokken?
• Welke maatregelen kunnen ingezet worden om de doelen te bereiken?
• Wat is de samenhang met andere beleidsterreinen of programma’s?
• Hoe worden maatregelen gewogen en gekozen (afwegingskader), mede in het licht van andere beleidsterreinen?
• Welke (juridische) instrumenten worden ingezet voor de uitvoering?

Interbestuurlijke afstemming

• Raakt het programma taken, bevoegdheden of doelen van andere bestuursorganen?
• Zo ja, is het opstellen van een gezamenlijk programma nuttig?
• Hoe worden andere bestuursorganen betrokken?

Participatie

• Welke belanghebbenden worden betrokken, gezien de doelen of het karakter van het programma?
• Heeft bij totstandkoming van de omgevingsvisie (of ander instrument) participatie plaatsgevonden en zo ja, is daar informatie uit bruikbaar?
• Hoe wordt bij besluitvorming gemotiveerd welke belanghebbenden betrokken zijn geweest en wat de resultaten hiervan zijn (art. 10.8 Omgevingsbesluit)?
• Kan participatie voor het programma gecombineerd worden met andere participatietrajecten?

Lees meer op Participatie bij een programma

Vaststelling

• Wordt de volksvertegenwoordiging geraadpleegd voor vaststelling van het programma?
• Hoe wordt uitvoering van het programma gefinancierd?
• Is de volksvertegenwoordiging aan zet, mede op de vaststelling van de begroting?
• Hoe zijn zienswijzen gewogen, indien de uniforme openbare voorbereidingsprocedure is gevolgd?
• Hoe wordt inzet participatie gemotiveerd?
• Hoe wordt het programma na vaststelling digitaal bekendgemaakt?

Uitvoering

• Hoe ziet de uitvoering van het programma eruit (onder meer capaciteit, wie en wat)?
• Hoe wordt toegezien op uitvoering?
• Hoe wordt doelbereik gemonitord?
• Hoe wordt bijgestuurd als doelen onvoldoende bereikt worden?
• Hoe wordt politiek verantwoording afgelegd?

Download

• Navigator ontwikkeling vrijwillig programma bodem en grondwater