Vergunningplicht voor grondwater onttrekken en water infiltreren

Vergunningplicht voor bepaalde categorieën grondwateronttrekkingen

Vanuit het Rijk zijn een aantal vergunningen verplicht gesteld. De provincie of het Rijk verleent de vergunning. Een vergunning is nodig voor:

• het onttrekken van grondwater voor de openbare drinkwatervoorziening en de daarmee samenhangende infiltraties Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Dit staat in artikel 16.4 van het Besluit activiteit leefomgeving (Bal).
• het onttrekken van grondwater met een voorziening in een oppervlaktewaterlichaam in beheer bij het Rijk. Dit staat in artikel 6.37 van het Bal. Een vergunning is niet nodig als het:
  1. een bronbemaling of proefbemaling is en het debiet van de onttrekking minder is dan 100 m³/u en de totale hoeveelheid maximaal 100.000 m³ is
  2. bedoeld is voor beregening, bevloeiing of als drinkwater voor vee en het debiet van de onttrekking minder is dan 60 m³/u
  3. een debiet heeft van minder dan 10 m³/u en het om een ander geval gaat dan genoemd onder a. en b

• het onttrekken van grondwater voor grootschalige industriële toepassingen (meer dan 150.000 m3/jaar water) en de daarmee samenhangende infiltraties. Dit staat in artikel 16.4 Bal.

Het waterschap kan een vergunningplicht opnemen in de waterschapsverordening voor het onttrekken van grondwater en daarmee samenhangende infiltraties die niet onder de bevoegdheid van het Rijk of de provincie vallen.

Onttrekken van grondwater bij open bodemenergiesysteem

Het onttrekken van grondwater vindt ook plaats bij open bodemenergiesystemen. Een open bodemenergiesysteem is een vergunningplichtige milieubelastende activiteit.

Bepalen van bevoegd gezag

Bij grootschalige industriële toepassingen is de provincie bevoegd gezag. Dat geldt ook voor de openbare drinkwatervoorziening. Dit staat in artikel 3.3 van het Omgevingsbesluit.

Procedure grondwater onttrekken en infiltreren

Voor het behandelen van een vergunningaanvraag voor een wateronttrekkingsactiviteit die bestaat uit het onttrekken van grondwater of infiltreren Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) geldt de reguliere procedure. Een uitzondering geldt voor die grondwateronttrekkingen of infiltraties waarvoor een milieueffectrapport nodig is.
Dit is het geval bij:

• het onttrekken of kunstmatig aanvullen van 10 miljoen m3 grondwater of meer per jaar. Dit volgt uit artikel 16.50 van de Omgevingswet, in samenhang met artikel 11.6 en bijlage V, onder K1, kolom 2 van het Omgevingsbesluit.
• grondwateronttrekkingen of infiltraties waarbij uit de MER-beoordelingsplicht volgt dat de onttrekking of infiltratie nadelige effecten heeft voor het milieu, waardoor het opstellen van een milieueffectrapport verplicht is. Voor onttrekkingen van grondwater en infiltraties geldt een MER-beoordelingsplicht, zie artikel 11.6, tweede lid, in samenhang met bijlage V onder K1, kolom 3 van het Omgevingsbesluit. Binnen die beoordeling bepaalt het bevoegd gezag of de grondwateronttrekking of infiltratie nadelige effecten heeft voor het milieu.

Beoordelingsregels vergunning

De beoordelingsregels voor de omgevingsvergunning voor een wateronttrekkingsactiviteit staan in de artikelen 8.84 en 8.89 van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). Ze gelden alleen voor een wateronttrekkingsactiviteit die het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) als vergunningplichtig aanwijst.

Activiteit mag niet in strijd zijn met doelen, programma's en plannen

Het bevoegd gezag verleent de vergunning alleen als een wateronttrekkingsactiviteit te verenigen is met een aantal doelen. Die doelen zijn:

• het voorkomen en waar nodig beperken van overstromingen, wateroverlast en waterschaarste
• het beschermen en verbeteren van de chemische en ecologische kwaliteit van watersystemen Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). De wateronttrekking mag er niet toe leiden dat het watersysteem dan niet voldoet aan de rijksomgevingswaarden of in toestand achteruit gaat.
• het vervullen van maatschappelijke functies door watersystemen

Het bevoegd gezag moet bij het beoordelen ook rekening houden met de waterbeheerprogramma's, regionale waterprogramma's, stroomgebiedbeheerplannen, overstromingsrisicobeheerplannen en het nationaal waterprogramma.

Dit staat in artikel 8.84 van het Besluit kwaliteit leefomgeving. De pagina over beoordelingsregels wateractiviteiten geeft een toelichting op deze beoordelingsregels.

Rekening houden met dragende functie grondwater

Een wateronttrekkingsactiviteit kan gevolgen hebben voor de dragende functie van grondwater. Zo kan een verlaging van de grondwaterstand de draagkracht van de bodem voor bijvoorbeeld een bouwwerk beïnvloeden.

Het bevoegd gezag mag alleen een vergunning verlenen als de wateronttrekkingsactiviteit te verenigen is met de dragende functie van het grondwater.

Aanwezigheid stoffen bij infiltratie

Soms gaat een wateronttrekkingsactiviteit ook over het infiltreren Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) van water in de bodem. Met als doel dat water op een later moment weer te gebruiken (onttrekken). Een voorbeeld hiervan is het brengen van water in de bodem om de zoetwatervoorraad te vergroten of voor het winnen van drinkwater.

Voor het infiltreren van oppervlaktewater in de bodem geldt een beoordelingsregel voor de kwaliteit van het te infiltreren water. Het bevoegd gezag mag de omgevingsvergunning alleen verlenen als in het te infiltreren oppervlaktewater:

• stoffen in lagere concentraties voorkomen dan in bijlage XIX, onder A, van het Bkl voor die stoffen is aangegeven
• stoffen van bijlage XIX, onder B, van het Bkl, in zulke kleine hoeveelheden en concentraties voorkomen dat gevaar voor verslechtering van de kwaliteit van het grondwater is uitgesloten

Het verlenen van een omgevingsvergunning kan ook als de stoffen een hogere concentratie hebben dan genoemd in bijlage XIX, onder A, van het Bkl. Dan geeft het bevoegd gezag in de omgevingsvergunning aan voor welke periode dat geldt. Hogere concentraties zijn toegestaan als:

• de bodemgesteldheid of de bodemsoort zodanig is dat geen gevaar bestaat voor verontreiniging van het grondwater. Dit is van toepassing als water in de grond wordt geïnfiltreerd waarin die stoffen al in hogere concentraties voorkomen.
• in de omgevingsvergunning voorschriften staan die het gevaar voor verontreiniging van het grondwater opheffen. Het gaat om het gevaar dat ontstaat als men water infiltreert waarin die stoffen in die hogere concentraties voorkomen.

Beoordelingsregels waterschapsverordening

Wanneer een wateronttrekkingsactiviteit in de waterschapsverordening vergunningplichtig is gemaakt, staan daar de beoordelingsregels (artikel 6.2 van het Bkl). Dit zijn decentrale regels.

Vergunningvoorschriften

Het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) geeft aan welke vergunningvoorschriften het bevoegd gezag kan opnemen voor een vergunningplichtige wateronttrekkingsactiviteit in het Bal.

Voorschriften vanwege te beschermen belangen

Het bevoegd gezag kan vergunningvoorschriften opnemen vanwege belangen waar de beoordelingsregels op toezien. Het gaat om voorschriften vanwege:

• het waarborgen van de veiligheid
• het beschermen van de gezondheid
• het beschermen van het milieu
• het beheer van watersystemen
• het duurzaam veiligstellen van de openbare drinkwatervoorziening

Dit volgt uit artikel 5.34 van de Omgevingswet in combinatie met artikel 8.83, tweede lid en artikel 8.84 van het Bkl.

In artikel 8.84 Bkl staat dat een omgevingsvergunning voor een wateronttrekkingsactiviteit alleen wordt verleend als de activiteit verenigbaar is met het belang van onder andere het voorkomen en waar nodig beperken van waterschaarste en het beschermen en verbeteren van de chemische en ecologische kwaliteit van watersystemen.

Artikel 5.34 Omgevingswet bepaalt dat aan de omgevingsvergunning de voorschriften worden verbonden die nodig zijn voor de beoordelingsregels van het Bkl. Voorschriften over het terugbrengen van onttrokken grondwater in de bodem - zowel voor waterkwantiteit als waterkwaliteit – worden gebaseerd op artikel 8.84 Bkl in samenhang met artikel 5.34 Ow.

Normaliter valt het lozen van onttrokken grondwater in de bodem onder de milieubelastende activiteit. Als het bevoegd gezag voorschriften over het lozen in de bodem verbindt aan de omgevingsvergunning voor de wateronttrekkingsactiviteit, dan is het lozen in de bodem geen onderdeel meer van de milieubelastende activiteit.

Voorschriften over stoppen activiteit

Het bevoegd gezag kan voorschriften opnemen over het wegnemen, compenseren of beperken van nadelige gevolgen voor het watersysteem (artikel 8.85 van het Bkl). Het gaat daarbij om nadelige gevolgen na het stoppen van de wateronttrekkingsactiviteit. Deze voorschriften kunnen ook gaan over het geleidelijk staken van de wateronttrekkingsactiviteit. Ze zijn vooral van belang bij grote grondwateronttrekkingen. Die kunnen bij plotselinge beëindiging de grondwaterhuishouding erg verstoren.

Voorschriften over infiltratie

Het bevoegd gezag moet voorschriften opnemen als sprake is van infiltratie Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Die voorschriften gaan over:

• de kwaliteit van het te infiltreren water. De infiltratie mag in ieder geval niet leiden tot verontreiniging van het grondwater.
• het beheersen van de hydrologische situatie. Onder beheersen valt in ieder geval het voor een groot deel weer onttrekken van water dat in de bodem infiltreert.
• het stoppen van de infiltratie. Het voorschrift gaat in ieder geval over het evalueren van de gevolgen van infiltratie voor de bodemkwaliteit. En wat de aanpak is bij het stoppen van de infiltratie en het wegnemen van eventuele nadelige gevolgen.
• het controleren van grondwaterkwaliteit

Dit staat in artikel 8.94 van het Bkl.

Voorschriften zijn niet altijd mogelijk

Het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) staat soms niet toe om af te wijken van de regels in het Bal. Met een vergunningvoorschrift afwijken van die regels mag dan ook niet (artikel 8.96 van het Bkl).

Vergunningaanvragen indienen via Omgevingsloket

Overheden ontvangen digitale vergunningaanvragen via het Omgevingsloket. Hiervoor sluiten ze aan op het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Lees meer over vergunningaanvragen in het DSO.