Handelingen met bouwstoffen (Besluit bodemkwaliteit)

Overzicht van handelingen

Hoofdstuk 3A van het Besluit bodemkwaliteit gaat over de kwaliteitseisen waaraan bouwstoffen moeten voldoen wanneer daarmee andere handelingen worden verricht dan het toepassen van bouwstoffen onder het Bal. Daarbij gaat het om handelingen uit de hele keten: vanaf het vervaardigen of in Nederland invoeren tot het moment dat de bouwstof wordt getransporteerd naar de toepassingslocatie.

Handelingen met bouwstoffen zijn:

• vervaardigen
• invoeren
• voor toepassing (onder de algemene regels uit het Bal) in Nederland voorhanden hebben
• voor handelsdoeleinden voor de Nederlandse markt voorhanden hebben
• vervoeren
• aan een ander ter beschikking stellen van bouwstoffen.

Hiervoor is het noodzakelijk dat van deze partij bouwstoffen:

• een milieuverklaring bodemkwaliteit beschikbaar is waaruit blijkt dat de milieuhygiënische kwaliteit van de bouwstoffen voldoet aan de kwaliteitseisen in bijlage A van de Regeling bodemkwaliteit Rbk 2022 (Rbk 2022)
• een afleverbon voorhanden is die de vereiste gegevens over de herkomst bevat

Bewerken van een bouwstof

De milieuverklaring bodemkwaliteit moet een representatief beeld geven van de milieuhygiënische kwaliteit van de bouwstof. Dan gaat het over de bouwstof zoals die toegepast gaat worden. Door bewerken kan het chemische en ook het fysische gedrag van een bouwstof veranderen. Dan is de milieuverklaring bodemkwaliteit niet meer representatief voor deze bouwstof. Daarom is het noodzakelijk om na het bewerken van een bouwstof een nieuwe milieuverklaring bodemkwaliteit af te geven.

Tijdelijke opslag van bouwstoffen

De tijdelijke opslag van bouwstoffen is niet geregeld in het Besluit bodemkwaliteit. Iedereen heeft wel te maken met de zorgplicht en de specifieke zorgplicht voor bodem. Daarnaast kunnen rijksregels gelden en kan het omgevingsplan van de gemeente nog eisen stellen aan opslag. En er kunnen ook regels staan in de omgevingsverordening van de provincie of de waterschapsverordening van het waterschap.

Voor opslag van bouwstoffen zijn in de volgende situaties rijksregels van toepassing:

• Opslag bij bouwbedrijven: de opslag van bijvoorbeeld bouwstoffen bij bouw-, installatie-, grondbouw-, wegbouw-, waterbouw- en schildersbedrijven is een milieubelastende activiteit volgens artikel 3.229 Bal. Hiervoor moeten volgens artikel 3.231 Bal gegevens worden verstrekt aan het bevoegd gezag. Dat moet ten minste 4 weken voor het begin van de activiteit.
• Productie van bouwstoffen: paragraaf 3.4.5 Bal gaat over de productie van minerale producten. Het Bal kent ook de complexe minerale industrie. Voor de productie van minerale bouwstoffen is een omgevingsvergunning noodzakelijk. Onder die vergunning vallen ook de milieubelastende activiteiten (denk aan opslag) om de productie te ondersteunen. Via deze vergunning wordt opslag dan geregeld.
• Opslaan van afvalstoffen: paragraaf 4.32 van het Bal gaat over de opslag van afvalstoffen. Bouwstoffen kunnen ook afvalstoffen zijn. Dan kan deze milieubelastende activiteit ook van toepassing zijn.

Handelingen met bouwstoffen in de keten (of cyclus)

Handelingen met bouwstoffen zijn altijd deel van een keten, of een cyclus. In een keten van bouwstoffen is er vaak een relatie met andere milieubelastende activiteiten. De keten van een bouwstof bestaat uit een aantal schakels die altijd weer terugkomen. De keten start vaak met de productie (of hergebruik) van een bouwstof. Toepassing van de bouwstof op of in de bodem kan plaatsvinden in een nuttige toepassing. Als de toepassing zijn functie verliest, kan de vrijkomende bouwstof vaak weer elders hergebruikt worden.

Stappen

De stappen zijn:

• Bewerken: onder bewerken verstaat het Aanvullingsbesluit het verrichten van handelingen met de betrokken bouwstof, waardoor die bouwstof qua samenstelling of emissie verandert. Denk bijvoorbeeld aan het breken van de bouwstoffen. Maar ook handelingen zoals frezen en zeven moeten als bewerking moeten worden gezien. Er gelden milieuregels voor grondbanken en grondreinigingsbedrijven in het Bal voor het bewerken van stromen grond of baggerspecie. Ook gelden er milieuregels voor het verwerken van bedrijfsafvalstoffen of gevaarlijke afvalstoffen in het Bal. In paragraaf 3.5.5 van het Bal staat milieuregels voor recyclingbedrijven voor papier, karton, textiel, glas, hout of puin. Er zijn milieuregels voor opslaan, mengen, scheiden en verdichten van bedrijfsafval of gevaarlijk afval voorafgaand aan inzameling of afgifte.
• Eventueel toevoegen stoffen: voor de productie van sommige bouwstoffen is het toevoegen van andere (bouw)stoffen noodzakelijk. Denk aan de productie van asfalt of beton. Deze bouwstoffen zijn mengsels van meerdere stoffen.
• Transport en/of overslag: landelijke milieuregels voor transport, logistiek en de ondersteuning daarvan onder de Omgevingswet staan in afdeling 3.8 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). Bijvoorbeeld voor opslag- en transportbedrijven. Ook zijn er milieuregels voor milieustraten. Als bouwstoffen ook afvalstoffen zijn gelden er regels voor transport. Zie hiervoor www.lma.nl en 'Relatie met afvalstoffenregelgeving'. Voor eventuele opslag zijn er milieuregels voor opslag en transportbedrijf, groothandel en containerterminal.
• Bouwstof in een functionele toepassing: het doel van het hebben van de bouwstof is om toe te passen in een functionele toepassing. Zie toepassen bouwstoffen voor een overzicht van de functionele toepassingen.
• Transport vrijkomende bouwstof: als een functioneel toepassing de functie (voor een deel) verliest, dan komt de bouwstof weer vrij. Dan moet beoordeeld worden wat met de bouwstof te doen. Transport is dan vaak noodzakelijk. Tijdens dit transport moet er een begeleidingsbrief beschikbaar zijn voor de partij die wordt getransporteerd.
• Hergebruik mogelijk? In het ideale geval kan de bouwstof die vrijkomt weer (direct) hergebruikt worden. Voor hergebruik moeten bouwstoffen voldoen aan de regels voor de milieubelastende activiteit 'toepassen van bouwstoffen' of aan de regels voor 'toepassen van grond of baggerspecie'. Onder voorwaarden kan een bouwstof hergebruikt worden zonder opnieuw onderzoek te doen. Zie hiervoor: Toepassingsbereik en informatieplicht toepassen bouwstoffen. Er gelden milieuregels voor het toepassen van bouwstoffen.
• Verwerken als afvalstof: als hergebruik als bouwstof in de huidige vorm niet mogelijk is, moet de vrijkomende materiaalstroom als afvalstof afgevoerd worden. De afvalstof kan na bewerking mogelijk hergebruikt worden. Voor het bewerken van de afvalstof zijn er de volgende mogelijkheden:
  • reinigen: dan wordt de afvalstof fysisch, thermisch, biologisch of chemisch (of met een combinatie van technieken) bewerkt. Het nieuwe product voldoet na de bewerking aan de eisen van het Besluit bodemkwaliteit en kan dan weer onder de regels van het Bal toegepast worden. Van het nieuwe product moet de milieuhygiënische kwaliteit vastgesteld worden met een milieuverklaring bodemkwaliteit. Een voorbeeld is het opwerken van AVI-bodemas tot een toepasbare bouwstof
  • immobiliseren: door een stof toe te voegen aan de afvalstof kunnen de chemische (en soms fysische) eigenschappen dusdanig verbeterd worden, dat toepassing als nieuw product mogelijk is. Cement wordt veel gebruikt voor immobilisatie. Maar er zijn ook andere bindmiddelen. Van het nieuwe product moet de milieuhygiënische kwaliteit vastgesteld worden met een milieuverklaring bodemkwaliteit
  • productieproces: soms is een afvalstof nuttig om te gebruiken in een productieproces. Zo wordt bijvoorbeeld vliegas toegepast in de cementproductie. Van het nieuwe product moet de milieuhygiënische kwaliteit vastgesteld worden met een milieuverklaring bodemkwaliteit
  • storten: als het niet mogelijk is om de afvalstof te bewerken, dan is storten de laatste mogelijkheid. Het landelijk afvalstoffenplan (LAP3) geeft in Deel B12 storten aan hoe dat werkt.