Stroomschema graven in de bodem

Wie gaat graven in de bodem, heeft onder de Omgevingswet te maken met een meldings- of informatieplicht. Maar voor welke activiteit gelden welke verplichtingen? Onderstaand schema maakt voor zowel initiatiefnemer als bevoegd gezag duidelijk welke regels er gelden. Doorloop het schema van boven naar beneden. Elk onderdeel van het schema kunt u met de linkermuisknop of via de tabtoets openen voor meer informatie en links, en vervolgens weer sluiten via het kruisje rechtsboven in het pop-upvenster. Onder het visuele stroomschema staat ook een woordelijke uitleg van dit stroomschema.

Stroomschema

Nieuw stroomschema graven

Hotspots

Overgangsrecht Wbb?

Is er sprake van overgangsrecht onder de Wet bodembescherming (Wbb)? Dan moet dit ook worden afgehandeld als zodanig. Voor meer informatie, zie de pagina Overgangsrecht saneringen Aanvullingswet bodem.

Is er geen sprake van overgangsrecht onder de Wet bodembescherming? Dan moet dit worden afgehandeld onder de Omgevingswet. Ga in dat geval naar het blok getiteld Wat is de omvang van de gehele ontgraving?

Wat is de omvang van de gehele ontgraving?

> 25 m³? Ga dan naar het blok getiteld Wat is de kwaliteit van de bodem?

≤ 25 m³? Ga dan naar het blok getiteld Geen rijksregels.

Wat is de kwaliteit van de bodem?

Raadpleeg of voer bodemonderzoek uit, zie de pagina Voorafgaand bodemonderzoek.

Is de kwaliteit boven de interventiewaarde bodemkwaliteit? Raadpleeg dan paragraaf 3.2.22 en paragraaf 4.120 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). En ga naar het blok getiteld Spoedreparatie vitale infra?
Is de kwaliteit onder of gelijk aan de interventiewaarde bodemkwaliteit? Raadpleeg dan paragraaf 3.2.21 en paragraaf 4.119 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). En ga naar het blok getiteld Spoedreparatie vitale infra boven interventiewaarde?

Of de kwaliteit boven, gelijk aan of onder de interventiewaarde bodemkwaliteit is, in alle gevallen is ook de specifieke zorgplicht van het Bal van toepassing.

Geen rijksregels

Is de omvang van de gehele ontgraving ≤ 25 m³, dan gelden geen rijksregels. Mogelijk gelden er regels uit het omgevingsplan (dit stroomschema is gebaseerd op de regels uit de bruidsschat).

Is de kwaliteit van de bodem boven de interventiewaarde bodemkwaliteit? Mogelijk gelden er regels voor Kleinschalig graven in het omgevingsplan. Houd ook rekening met de Zorgplicht omgevingsplan.

Is de kwaliteit van de bodem onder of gelijk aan de interventiewaarde? Er gelden geen specifieke regels. Houd wel rekening met Algemene zorgplicht en Algemeen verbod.

Spoedreparatie vitale infra boven interventiewaarde?

Daarbij gaat het om een spoedreparatie van vitale ondergrondse infrastructuur die van belang is voor (drink)water, energie en telecommunicatie, waarbij snelle reparatie noodzakelijk is vanuit algemeen belang. Er zijn 2 mogelijkheden:

Ja. In dat geval geldt een Informatieplicht achteraf.
Nee. Is sprake van Tijdelijke uitname van grond of baggerspecie? Hierbij zijn er 2 mogelijkheden:
- Ja, tijdelijke uitname. Er geldt een meldingsplicht 1 week van tevoren & informatieplicht.
- Nee, geen tijdelijke uitname. Er geldt een meldingsplicht 4 weken van tevoren & informatieplichten.
In beide gevallen gelden ook Bodemvoorschriften met een kwaliteit boven de interventiewaarde bodemkwaliteit.

Spoedreparatie vitale infra onder of gelijk aan interventiewaarde?

Ja. In dat geval geldt een Informatieplicht achteraf.
Nee. Is sprake van Tijdelijke uitname van grond of baggerspecie? Hierbij zijn er 2 mogelijkheden:

Ja, tijdelijke uitname. Er is geen meldings- of informatieplicht.
Nee, geen tijdelijke uitname. Er geldt een informatieplicht 1 week van tevoren.

In beide gevallen gelden ook Bodemvoorschriften graven in bodem met een kwaliteit onder of gelijk aan de interventiewaarde bodemkwaliteit.

Uitleg bij het schema

Overgangsrecht Wet bodembescherming

In specifieke gevallen gelden de regels uit de voormalige Wet bodembescherming nog voor een locatie, omdat er sprake is van overgangsrecht. De regels voor graven uit de Omgevingswet gelden dan niet. Het is mogelijk dat er gedeeltelijk overgangsrecht geldt en dan kunnen de regels uit de Wet bodembescherming en de Omgevingswet naast elkaar gelden. Wilt u weten of voor de locatie waar u gaat graven overgangsrecht geldt, raadpleeg dan de website of het bodeminformatiesysteem van de gemeente, omgevingsdienst of provincie.

Omvang van de ontgraving

De omvang van de ontgraving is samen met de kwaliteit van de bodem bepalend voor welke regels er gelden. Als de omvang van de ontgraving groter dan 25 m3 is, dan gelden de regels uit de milieubelastende activiteiten graven boven de interventiewaarde (>I) en/of graven onder de interventiewaarde (<I).

Het gaat hier om het totale bodemvolume, zoals dat in-situ in de bodem zit. Dit is bijvoorbeeld te bepalen door de ontgravingsoppervlakte te vermenigvuldigen met de ontgravingsdiepte. Bij het bepalen welke van de beide activiteiten van toepassing is, maakt het niet uit wat de omvang van het bodemvolume verontreinigde bodem boven de interventiewaarde is. Een overschrijding van de interventiewaarde binnen het te ontgraven bodemvolume leidt dus altijd tot de activiteit graven >I. De initiatiefnemer heeft wel de mogelijkheid om een splitsing aan te brengen tussen het deel van de locatie dat verontreinigd is boven de interventiewaarde (graven >I) en het overige deel (graven <I). Hiermee voorkomt de initiatiefnemer dat de zwaardere regels (o.a. de erkenningsplicht) gelden voor de gehele ontgraving.

Het is niet toegestaan om een activiteit bewust op te knippen om daarmee niet onder de regels uit het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) te vallen. Als redelijkerwijs aannemelijk is dat er sprake is van 1 aaneengesloten ontgraving, dan kan het bevoegd gezag handhavend optreden. Advies is om bij twijfel over de exacte hoeveelheid vooraf afstemming te zoeken met het bevoegd gezag.

Kwaliteit van de bodem bepalen door voorafgaand bodemonderzoek

De kwaliteit van de bodem is samen met de omvang van de ontgraving bepalend voor welke regels er gelden. Bij de milieubelastende activiteiten voor graven uit het Bal is een voorafgaand bodemonderzoek verplicht. De kwaliteit van de bodem wordt dan via dit onderzoek vastgesteld.
Als er sprake is van kleinschalig graven in de bodem (tot 25 m³), dan gelden er geen regels uit het Bal en dus ook geen onderzoeksplicht. Hiervoor kunnen wel decentrale regels gelden. Via de bruidsschat hebben gemeenten regels in het omgevingsplan voor kleinschalig graven. De gemeente kan deze regels aanpassen, schrappen of uitbreiden.

Daarnaast is vaak toch bodemonderzoek nodig vanwege andere redenen, bijvoorbeeld in verband met de Arbeidsomstandighedenregelgeving.

Spoedreparatie vitale infrastructuur

Bij een spoedreparatie aan vitale ondergrondse infrastructuur gelden er afwijkende regels. Een snelle reparatie is namelijk noodzakelijk vanuit algemeen belang. Vooraf melden of voldoen aan een informatieplicht is dan vaak niet mogelijk. Wel moeten dan achteraf gegevens aan het bevoegd gezag gestuurd worden.

Tijdelijke uitname

De definitie van tijdelijke uitname van grond staat in bijlage I van het Bal en luidt: 'het uitnemen van grond uit de bodem, waarna die grond weer wordt teruggebracht op of in de bodem, onder dezelfde omstandigheden en zonder te zijn bewerkt.' De voorwaarden waaronder de uitgekomen grond weer teruggebracht kan worden, verschillen voor de milieubelastende activiteiten graven onder de interventiewaarde en graven boven de interventiewaarde. Lees meer hierover op de pagina Tijdelijk uitnemen van grond of baggerspecie.

Als er sprake is van tijdelijk uitnemen van grond (dus geen afvoer van grond), dan geldt een aantal uitzonderingen op de regels in het Bal. Afvoer van grond is dan niet zonder meer mogelijk. Mocht toch tijdens de activiteit blijken dat niet alle grond teruggeplaatst kan worden, dan moet u het bevoegd gezag hierover informeren.

Dat kan bij de activiteit graven < I door alsnog gegevens en documenten te overleggen (voldoen aan de informatieplicht) en daarbij aan te geven dat onverwacht toch afvoer van grond plaatsvindt. Formeel moet u dan alsnog rekening houden met een termijn van 1 week voor de informatieplicht. Met het bevoegd gezag (gemeente of omgevingsdienst) kunt u hierover in gesprek gaan.
Bij de activiteit graven > I moet u de gegevens van de eerdere melding wijzigen. Formeel moet u dan alsnog rekening houden met een termijn van 1 week voor het wijzigen van de melding. Met het bevoegd gezag (gemeente of omgevingsdienst) kunt u hierover in gesprek gaan.

Twijfelt u voorafgaand aan de activiteit of alle grond teruggeplaatst kan worden, beroep u dan niet bij voorbaat op de uitzonderingen voor de meld- en informatieplicht.

Milieukundige begeleiding

Bij de activiteit graven in de bodem > I is milieukundige begeleiding verplicht als afvoer plaatsvindt van (een deel van) de grond. Dit volgt uit artikel 4.1233 van het Bal. Mocht tijdens de activiteit blijken dat toch afvoer van grond gaat plaatsvinden, dan is alsnog milieukundige begeleiding nodig. Als de hoeveelheid af te voeren grond beperkt blijft tot maximaal 25 m3, geldt een uitzondering. In de artikelsgewijze toelichting van artikel 4.1233 van het Bal staat namelijk: 'Omdat het praktisch gezien bijna nooit mogelijk is om alle grond weer terug te brengen in het profiel van de ontgraving wordt hiervoor een ondergrens gehanteerd van 25 m³'. Dit wil zeggen dat wordt voldaan aan de genoemde voorwaarde als ten hoogste 25 m³ verontreinigde grond niet kan worden teruggeplaatst en van de locatie moet worden afgevoerd.