Hoofdlijnen Omgevingswet

Met de Omgevingswet wordt het wettelijk kader voor verschillende onderdelen van de fysieke leefomgeving eenvoudiger. De Omgevingswet staat voor een goede balans tussen het beschermen en het benutten van de fysieke leefomgeving.

Uitleg Omgevingswet

Bekijk de animatie Omgevingswet 2022 voor een korte uitleg over de Omgevingswet.

Doelen van de wet

Het doel van de Omgevingswet is het bereiken van een balans tussen:

het beschermen van de fysieke leefomgeving: zorgen voor een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit, en het bewaken hiervan
het benutten van de fysieke leefomgeving: gebruiken en verder ontwikkelen van de fysieke leefomgeving op basis van maatschappelijke behoeften

Lees meer over de uitgangspunten en doelen van de Omgevingswet.

Kerninstrumenten

De Omgevingswet heeft 6 kerninstrumenten voor het benutten en beschermen van de leefomgeving. Dit zijn:

de omgevingsvisie
het programma
decentrale regels
algemene rijksregels
de omgevingsvergunning
het projectbesluit

Omgevingsvisie

De omgevingsvisie is een samenhangend, strategisch plan over de leefomgeving. Dat plan richt zich op de hele fysieke leefomgeving. En houdt rekening met alle ontwikkelingen in een gebied. Het Rijk, de provincies en gemeenten stellen elk 1 omgevingsvisie vast voor hun hele grondgebied.

Meer informatie is te vinden op de pagina's:

Programma

In het programma zitten maatregelen voor bescherming, beheer, gebruik en ontwikkeling van de leefomgeving. Bij een aantal programma's is het doel van die maatregelen het bereiken van omgevingswaarden. Er zijn ook vrijwillige programma's. Het programma richt zich op een onderwerp, een bepaalde bedrijfssector of een gebied. Verschillende overheden kunnen ook samen een programma opstellen.

Meer informatie staat op de pagina Kenmerken van het programma.

Decentrale regels

Elke decentrale overheid heeft een regeling voor de fysieke leefomgeving voor het hele grondgebied. Dit zijn:

het gemeentelijk omgevingsplan
de provinciale omgevingsverordening
de waterschapsverordening

Hierin staan verschillende soorten regels. Bijvoorbeeld decentrale regels voor activiteiten van burgers en bedrijven. En kaders om vergunningen te toetsen. Ook worden er gebieden in aangewezen die een bepaalde functie hebben. Kijk voor uitgebreide informatie over decentrale regels op:

Algemene rijksregels voor activiteiten

De meeste activiteiten in de leefomgeving zijn initiatieven van burgers en bedrijven. Voor veel van die activiteiten gelden algemene rijksregels. Hierdoor hoeven burgers en bedrijven niet steeds toestemming te vragen aan de overheid. Het nadeel van algemene regels is dat ze soms niet goed passen bij een specifieke situatie. Daarom zitten er in de wet mogelijkheden om onder voorwaarden van de algemene regels af te wijken.

Meer informatie vindt u op de pagina Regels voor activiteiten.

Omgevingsvergunning

Veel initiatieven van burgers en bedrijven hebben gevolgen voor de leefomgeving. Voor de meeste daarvan gelden algemene regels. Soms is een vergunning nodig. Bijvoorbeeld voor het verbouwen van een rijksmonument. De overheid toetst vooraf of dat mag. De toetsing is zo eenvoudig mogelijk en houdt rekening met algemene regels. Zo wordt voorkomen dat regels elkaar tegenspreken of in de weg zitten. Initiatiefnemers kunnen via 1 aanvraag bij 1 loket snel duidelijkheid krijgen of een vergunning nodig is.

Op de pagina Omgevingsvergunning vindt u meer informatie.

Projectbesluit

Het projectbesluit is een uniforme procedure voor besluitvorming over complexe projecten van het Rijk, een provincie of een waterschap. Bijvoorbeeld de aanleg van een weg, windmolenpark of natuurgebied. Een projectbesluit regelt in dezelfde procedure de afwijking van het omgevingsplan. Het projectbesluit kan ook gelden als een omgevingsvergunning.

Meer informatie staat op de pagina Projectbesluit.

Dossier Tweede en Eerste Kamer

Lees ook de parlementaire geschiedenis van de Omgevingswet, dossier 33 962. Met daar in de Memorie van toelichting (pdf) bij de Omgevingswet.

Webcollege en infographic

Bekijk het webcollege Omgevingswet in vogelvlucht

Bekijk ook de infographic over de 6 instrumenten van de Omgevingswet